“Het geheel is meer dan de som van de delen”
(Aristoteles)
Systeemtherapie
Systeemtherapie is een specifieke vorm van psychotherapie. Het biedt een kader voor relatietherapie, gezinstherapie, maar ook voor de individuele therapie.
Van zodra iemand in relatie staat tot andere mensen, maakt die deel uit van een systeem. Men kan partner zijn, kind van, mama/papa, collega, baas, … Iedereen maakt deel uit van verschillende systemen. Thuis, op school of in ons werk heeft men contact met andere mensen. Met sommige mensen zijn het oppervlakkige contacten, met anderen meer intensieve of intieme. Elke relatie brengt andere dynamieken, patronen en rollen met zich mee en deze beïnvloeden ons ook als mens. Dus hoe men zich voelt, wie men is, … wordt sterk bepaald door de mensen met wie men omgaat. Soms lopen deze relaties moeilijk en dan kan systeemtherapie een meerwaarde zijn. De therapeut gaat samen met de cliënten op zoek naar de onderliggende dynamieken, patronen. De therapeut probeert dan samen met het koppel of de cliënt terug op zoek te gaan naar verbinding.
Binnen een systeem beïnvloeden mensen elkaar. Gedachten, gedragingen, gevoelens en verwachtingen ontstaan in wisselwerking met de anderen uit de omgeving. Dit is een boeiend, maar gecompliceerd proces. Deze invloed kan positief zijn waardoor er groei mogelijk is, maar vaak ontstaan er ook patronen die op lange termijn zowel voor de persoon als de relatie destructief zijn. Vaak zijn patronen die ooit nuttig waren, dat niet meer, maar is men er zo vertrouwd mee geworden dat men ze ook niet meer veranderd krijgt zonder hulp.
Een systeemtherapeut zal de problemen altijd bekijken tegen de achtergrond van deze wisselwerking met anderen. De therapeut denkt circulair in plaats van het maatschappelijke oorzaak-gevolg denken. De therapeut zoekt geen oorzaak, geen schuldige, maar gaat daarentegen op zoek naar de wederzijdse invloeden op elkaar. Wat is het patroon (actie, reactie, …)? Wat is ieders bijdrage aan het patroon? Welke kwetsbaarheid brengt ieder mee in de relatie? Welk deel van de cliënt wordt door de ander getriggerd? Wat heeft men nodig van elkaar? Binnen de therapie worden de patronen blootgelegd en wordt er gezocht naar hoe er terug verbinding kan komen tussen deze mensen die elkaar in sé graag zien.
In de systeemtherapie gaat men ervan uit dat elk gedrag, elk symptoom zoals stress, depressie, angst, agressie, … communicatie is, een boodschap. Er wordt dus nooit louter gefocust op het symptoom. Men tracht te luisteren naar wat het symptoom onbewust vertelt over het systeem. Het symptoom is namelijk dikwijls een ultieme poging om te spreken over iets waar moeilijk expliciet kan over gesproken worden. De persoon zit in de knoei met gevoelens bij zichzelf en met wat gaande is in zijn omgeving, beseft dit vaak zelf niet, en kan of durft er niet over spreken, zodat het zich omzet in gedrag.
Ons gezin van herkomst is een belangrijk systeem. In die context ontwikkelt men zichzelf, krijgt men ideeën mee over hoe het leven zou moeten gaan (wanneer ben je een goede partner of ouder, wat is een goede opvoeding…). Deze ideeën zijn vaak gegroeid binnen de familiegeschiedenis. Onbewust neemt men die mee naar andere contexten, systemen zodat ook daar weer een wisselwerking van invloeden mogelijk wordt.
Een systeemtherapeut gaat ook steeds op zoek naar de krachten en de mogelijkheden die in elke persoon en in elk systeem aanwezig zijn. Deze sterktes en krachten zijn vaak een eerste hulpbron om de negatieve spiraal waarin men terecht gekomen is, te doorbreken.